CHUYỆN ĐẠI DỊCH CORONA
***
Thất bại của những người có trách nhiệm trực
tiếp trong cơn đại dịch Corona
Hơn một tháng đã trôi qua kể từ thời điểm
tin tức về bệnh dịch Corona
Chuyện từ Vũ Hán: thói độc quyền và bưng bít thông tin
Cuối tháng 12
là thời điểm thông tin chính thức về bệnh dịch Corona được loan đi. Dẫu vậy, có những nhóm
nghiên cứu cho thấy từ hai tuần trước đó đã có báo cáo về tình trạng ổ dịch,
nhưng những người biết chuyện lại không nói ra được hoặc không được phép nói
ra. Vậy là có cả một khoảng thời gian dài im lặng đáng sợ, tạo điều kiện cho
virus Corona ủ
bệnh trước khi bùng phát thành đại dịch.
Trong cuộc trả
lời phỏng vấn trên đài CCTV, Thị Trưởng thành phố Vũ Hán thừa nhận rằng họ đã
có thông tin về bệnh dịch từ trước, nhưng phải chờ cấp trên phê chuẩn thì mới
dám công bố. Như vậy, ngay từ những ngày đầu, chính quyền thành phố Vũ Hán và
nhà nước Trung Quốc đã chọn con đường bưng bít thông tin. Họ còn bịt miệng
những người cảnh báo nguy cơ bệnh dịch bằng đe doạ và án phạt. Những người
gióng lên tiếng chuông cảnh báo thì bị câu lưu, chất vất, và cáo buộc với tội
danh “truyền bá tin đồn sai lệch”. Chính quyền địa phương cũng thẳng tay từ
chối cho phép giới khoa học quốc tế nhập cuộc để tìm hiểu nguyên nhân. Thế là
virus Corona
được tự do tung tăng du lịch khắp đó đây theo chân của những công dân thành Vũ
Hán đang ủ bệnh, và lây lan từ người này sang người khác. Ngẫm lại mới thấy
chuyện sinh mạng của con người chừng như đã bị xem quá nhẹ. Ngẫm lại mới thấy
mỗi một sinh mạng đáng thương phải qua đời vì bệnh dịch là một chất vấn khôn
nguôi dành cho những kẻ lạm quyền nhưng lại tắc trách.
Cuối cùng, tin
tức về dịch bệnh chỉ được công bố cách dè chừng khi tình hình đã không thể giữ
kín và bưng bít được nữa. Ai cũng biết rằng ở Trung Quốc thực tế xảy ra bao giờ
cũng tồi tệ hơn rất nhiều so với những điều được công bố. Và mọi chuyện đã đi
đến mức thật sự nghiêm trọng khi cả thế giới buộc phải gánh hậu quả bùng phát
từ Vũ Hán.
Thương cho
những nạn nhân của Vũ Hán, lo lắng cho tình trạng hiện tại của mình, những
người có lương tâm và có ý thức trách nhiệm trên thế giới không thể không đặt
câu hỏi và cả những cáo buộc về thói độc quyền và bưng bít thông tin của chính
quyền Trung Quốc. Tại sao họ lại chọn con đường bưng bít thông tin ngay từ ban
đầu, và chỉ phải thừa nhận khi tình trạng đã đến mức không còn vãn hồi được
nữa? Có thể có nhiều kiểu giải thích và biện minh lắm!
Này nhé, vì họ
không muốn làm lòng người hoang mang, để khỏi dẫn đến rối loạn trật tự và trị
an xã hội. Đương nhiên, an lòng dân là điều bất cứ một chính quyền nào cũng
phải làm, nhất là trong những thời điểm khó khăn và khủng hoảng. Nhưng an dân
thì khác với mị dân. Chọn trấn an lòng người cách giả dối bằng phương pháp bịt
miệng những lời cảnh báo và làm ngơ với những nguy cơ có thật đang hiển hiện
trước mắt, thì đó là cách làm thiếu trách nhiệm và rất thiếu lương tâm.
Này nhé, vì họ
sợ ảnh hưởng tới buôn bán, đầu tư, du lịch… Như vậy hoá ra để đảm bảo cho
chuyện kinh tế, với những khoảng tiền và những mối lợi, họ lại xem nhẹ sức khoẻ
của cộng đồng và sinh mạng của người dân. Khi sức khoẻ của cộng đồng bị đặt bên
dưới những thang giá trị khác, đó mới là chọn lựa làm cho xã hội bất mãn và hỗn
loạn.
Này nhé, vì
Trung Quốc vốn trọng thể diện. Đương nhiên, điều này ai cũng biết và cũng không
có gì lạ. Vì thật ra có nước nào trên thế giới lại không quan trọng chuyện quốc
thể và danh giá của mình đâu! Nhưng trọng thể diện đến độ phải đánh đổi bằng
sinh mạng của chính con dân mình, và trực tiếp ảnh hưởng đến sinh mạng của cả
cộng đồng thế giới, thì đó là dấu chỉ của một nền luân lý có vấn đề, vì nó rất
phi nhân. Khi chuyện vỡ ra, cái thể diện suông và cái danh giá hão ấy mới thật
sự trở thành trò cười cho cả thế giới.
Quan trọng hơn
cả, có lẽ nên nhận thấy rằng lấp liếm và gian dối, độc quyền và bưng bít thông
tin là điều không gì xa lạ với những nhà nước độc tài. Độc tài trong quyền lực
bao giờ cũng đi liền với độc quyền về thông tin, dù đó là những thông tin khẩn
cấp và liên quan trực tiếp đến sinh mạng con người. Đạo đức truyền thông vốn là
một khái niệm xa xỉ đối với những chính thể độc quyền toàn trị. Bởi lẽ chọn lựa
nền tảng của truyền thông trong những chính thể ấy là chỉ tung ra những luồng
thông tin nào có lợi cho chế độ của mình, chứ không phải là có lợi cho người
dân. Thông tin đúng hay sai lại chỉ là chuyện thứ yếu. Hơn nữa, cung cách hành
xử theo lối kiểm duyệt và răn đe vốn đã ăn sâu trong đầu óc của những người có
quyền và luôn muốn xem quyền của mình là tuyệt đối. Thế nên thay vì mang cung
cách của những người phục vụ là công bố minh bạch, giải thích rõ ràng, và hướng
dẫn cụ thể ngay từ đầu để mọi người yên tâm và biết đường phòng tránh, những kẻ
có trách nhiệm lại ngay lập tức phản ứng kiểu lạm quyền, bằng cách bịt miệng và
muốn dập tắt những lời cảnh báo. Trong khi thật ra bưng bít thông tin mới là là
cội rễ làm phát sinh những lời đồn đoán và là nguyên nhân gây hoang mang lòng
người.
Như thế, thất
bại của những người có trách nhiệm trực tiếp trong cơn đại dịch Corona thật ra không phải
chỉ là thất bại của một đường lối chính trị hay một chiến lược quản trị. Đúng
hơn và sâu xa hơn, đó là thất bại của một nền luân lý đã không đặt giá trị sinh
mạng con người ở mức tối thượng. Đó là thấy bại của một thể chế đã không thực
sự xem dân là gốc. Bất cứ một thể chế nào cũng phải xây dựng trên lòng dân và
giá trị của người dân. Khi mạng sống người dân có nguy cơ bị xem như cỏ rác,
làm gì có thể chế nào bền vững trên đống cỏ rác!
Nguy cơ theo vết xe đổ
Chuyện xảy ra
ở Vũ Hán không chỉ dừng lại ở Vũ Hán. Trong bất cứ một cơn đại dịch nào, chính
những người hàng xóm láng giềng không đủ khôn ngoan sáng suốt luôn là những
người có nguy cơ người bị vạ lây nhiều nhất. Để đảm bảo an toàn cho dân của
mình, các nước lân cận lần lượt tuyên bố đóng cửa đường biên giới với Trung
Quốc. Thế nhưng Việt Nam
trong một khoảng thời gian dài vẫn chống chế khẳng định rằng chưa đến mức phải
đóng cửa, vì dịch bệnh không đến nỗi nghiêm trọng. Kể cả khi tin bệnh dịch đã
được công khai, dòng du khách từ khu vực có mầm bệnh vẫn nườm nượp đổ xô đến du
lịch tự nhiên trên đất Việt. Một số khách sạn có đủ dũng khí từ chối tiếp đón
họ thì phải đứng trước nguy cơ bị xử phạt vì tội danh “kỳ thị”. Rồi một số
trang mạng bị xử phạt hành chính vì lên tiếng cảnh báo về đại dịch. Nhiều người
lập tức bị dán nhãn là “đối tượng lợi dụng và xuyên tạc”, “những kẻ tung tin
thất thiệt”, “những kẻ phản động xách nhiễu”…
Những kiểu
phản ứng ấy xem ra sao quá giống với những gì đã diễn ra ở Vũ Hán. Đe doạ và
trừng trị vốn là thói quen và là phản ứng đầu tiên của những kẻ bạo quyền ngạo
ngược. Chừng như những người có quyền không học được bài học rằng chính kiểu
bưng bít và bịt miệng người dân như thế đã tạo ra cái địa ngục Vũ Hán và biến
thành phố phồn vinh ấy thành một thành phố ma, thành một cái tên gieo rắc tai
hoạ cho cả thế giới.
Không phải vô
lý khi vọng lên những tiếng than rằng sức khoẻ của người dân mà họ xem như trò
đùa, rằng tính mạng của người dân đã không được trân quý và bảo vệ đúng mực!
Không phải vô
cớ khi vọng lên những cáo buộc rằng giới hữu trách của Việt Nam lo lắng cho
mối quan hệ với người láng giềng được gọi là “bạn vàng” còn hơn là lo cho dân
của mình!
Nhờ áp lực từ
virus Corona xâm nhập vào đất Việt, người dân mới nhận được câu trả lời thật kỳ
quặc và khám phá ra thực tế đầy lạ lùng thế này: nước mình đã ký kết hiệp định
rồi, nên không được phép tự do đóng cửa biên giới với một nước khác, dù với lý
do vô cùng chính đáng là bảo vệ sinh mạng của con dân mình!
Những chứng “mắc dịch” của lòng người
Người miền Nam
hay dùng từ “mắc dịch” hay “đồ mắc dịch” để rủa những kẻ xấu nết xấu lòng. Có
những người không hề nhiễm bệnh bao giờ cũng có thể bị rủa là “đồ mắc dịch” vì
kiểu sống không có lương tâm và đạo đức.
Dịch Corona nổ
ra, người ta mới phát hiện những chứng bệnh dịch khác vốn đã tiềm hữu lâu từ
trong lương tâm và trong nhân cách nhiều người. Dạo này, lại có nhiều người bị
rủa là mắc dịch, vì cung cách hành xử thiếu lương tâm và thiếu tình người với
đồng loại và đồng bào của mình trong cơn hoạn nạn. Họ tìm cách kinh doanh và
làm giàu trên nỗi hãi sợ của người khác.
Ấy là chuyện
người ta ham tiền đến độ sẵn sàng mở cửa để đón những vị du khách đến từ vùng
bệnh dịch, và có nguy cơ mang mầm bệnh rất cao. Tiền bạc và nguồn thu từ du
lịch lại được đặt lên trên sức khoẻ của cả một cộng đồng dân tộc.
Ấy là chuyện
người ta lập ra hotline gọi là để cung cấp thông tin và tư vấn dịch bệnh, nhưng
lại nâng giá cước của cuộc gọi để làm tiền trên tiếng kêu cứu của dân mình.
Ấy là chuyện
những chiếc khẩu trang, một trang bị an toàn tối thiểu cho người dân, lại được
nâng giá đến chóng mặt. Chẳng phải khi giá của những chiếc khẩu trang càng được
nâng lên, thì giá của sinh mạng và nhân phẩm con người càng bị dìm xuống đó
sao?
Thậm chí, trên
facebook còn có cả những status khoe chuyện mình đang gom khẩu trang được phát
miễn phí để bán lại, ai cần thì đăng ký để mua…
Bạn thấy đó,
ấy có phải là những hoa quả nhãn tiền của nền luân lý theo chủ nghĩa duy vật?
Ấy có phải là những nhân cách xã hội chủ nghĩa mà người ta vẫn thường tuyên
truyền và dạy dỗ? Bệnh dịch Corona
thì thật sự đáng lo lắm. Nhưng những lương tâm và nhân cách mắc dịch có khi còn
đáng lo hơn rất nhiều. Bởi khi lòng người đã mắc dịch rồi, liệu có thuốc nào
chữa trị được chăng? Đáng buồn là khi cơn dịch nổ ra, không ít kẻ lại rơi vào
những cơn mê muội khó tỉnh.
Tình người trong cơn mê
Thật may, ngay
giữa cơn mê mà nhiều người đang trải qua, thế giới bỗng sáng lên những tấm
gương chơi đẹp, đầy nghĩa khí và đậm tình người. Nhật Bản lên tiếng đầu tiên
với chiến dịch giảm giá khẩu trang để dân họ có thể mua và tự bảo vệ mình. Họ
còn gom khẩu trang và thuốc men đem tài trợ cho cư dân Vũ Hán đang sống trong
vùng tâm dịch. Singapore
tuyên bố cấp khẩu trang cho toàn bộ công dân của họ. Nhật, Mỹ, Úc, Đài Loan,
Hàn Quốc, Anh, Canada và các nước Châu Âu lần lượt đưa chuyên cơ đến đón công
dân của mình về nước và chữa trị cho họ… Trong buổi hoạn nạn mới nhận ra thật
sự có những chính quyền biết thương dân như con, và có những nền văn minh thật
đáng được gọi là văn minh. Họ là những nhà nước pháp quyền, được xây dựng không
chỉ trên quyền làm người của con người, mà còn trên những giá trị nhân văn và
đậm tình đậm nghĩa. Cái mà chúng ta cần học nơi họ không chỉ là làm sao để trở
nên phồn vinh giàu có, nhưng là làm sao để trở nên văn minh hơn và giàu tình
người hơn. Những chính thể biết đề cao giá trị của con người như thế mới thật
sự có thể bền vững mà không cần phải hô vang bất cứ một khẩu hiệu hay tuyên
truyền bất cứ một ý thức hệ nào.
Trong cơn hoạn
nạn mới nhận ra lòng người và giá trị của tình người. Quả vậy, đâu đó trên
đường phố của Việt Nam
trong những ngày này xuất hiện những hình ảnh làm ấm lòng người từ những con
người tốt bụng. Họ tự bỏ tiền túi để mua và phát miễn phí khẩu trang cho dân
nghèo, vì ghét cái kiểu kinh doanh hám tiền đến độ trục lợi trên cơn khốn quẫn
của đồng loại. Những chiếc khẩu trang bỗng trở nên đẹp lạ thường khi được phát
đi từ những bàn tay yêu thương và những tấm lòng nhân ái. Rồi xuất hiện rất
nhiều tin nhắn dạy nhau cách giữ gìn sức khoẻ, những bài viết giúp nhau cập
nhật thông tin về tình hình biến chuyển của bệnh dịch, những video clips dạy
nhau cách tự làm khẩu trang để bảo vệ mình… Sự liên đới và ý thức về căn tính
cộng đồng mới chính là nét đẹp và sức mạnh của một dân tộc. Nét đẹp và sức mạnh
ấy đã được phát huy từ sự thiện hảo của lòng người trong thời khắc khó khăn
này.
Thêm một lời kinh nguyện
Đối diện với
cơn đại dịch xảy xa từ Trung Quốc, đã có rất nhiều người phản ứng theo kiểu
nguyền rủa: “Trời phạt Tàu Cộng!” Dĩ nhiên, ai cũng có quyền tự do thương ghét,
cũng như tự do bày tỏ sự thương ghét của mình. Ai cũng có quyền không ưa thể
chế chính trị và đường lối ngoại giao nhuốm mùi hách dịch của nhà nước cộng sản
Trung Quốc. Nhưng đừng quên rằng những nạn nhân của cơn dịch bệnh là những con
người đau khổ. Không nên mù tối đến độ biến cơn giận dành cho một thể chế chính
trị thành những cú chém nhắm vào những con người vốn dĩ chỉ là nạn nhân của thể
chế ấy. Đau khổ của những nạn nhân nhiễm dịch bệnh đã đủ nhiều rồi. Điều họ cần
lúc này là lời cầu nguyện và tình liên đới của những con người khác, chứ không
phải là sự mỉa mai và nguyền rủa. Cần lắm những lời kinh nguyện vang lên từ
những môi miệng lành và những cái tâm thiện.
Cầu cho những nạn nhân ở Vũ Hán. Cầu cho
những nạn nhân ở Việt Nam
Cầu cho nhiều người được kéo ra khỏi những
cơn mắc dịch của lương tâm và của nhân cách làm người.
Cầu cho những người có trách nhiệm thật sự
có trách nhiệm. Cầu cho họ biết đặt lợi ích của cộng đồng lên trên những quyền
lợi của riêng mình. Cầu cho cái tâm của những nhà lãnh đạo thật sự đặt ở người
dân. Cầu cho họ đủ khôn ngoan và can đảm, dám “đứng thẳng và ngẩng đầu” (Lc
21,28) để bước đi theo thôi thúc của lương tâm mình, để làm tất cả những gì có
thể vì dân vì nước.
Cao Gia An,
S.J. – CTV Vatican News
